Nieuw in de collectie: dossiers Fostedina en Koningslied

Onlangs zijn twee kleinere collecties overgedragen aan het archief van het Meertens Instituut. In beide gevallen gaat het om documentatief materiaal met een koninklijk tintje. Het dossier Fostedina is de neerslag van een literatuuronderzoek naar de herkomst van het in Nederland vrij onbekende volksverhaal over een Friese prinses van eeuwen geleden. Het Koningslied-dossier is een verslag van de mediastorm die opstak over het lied ter ere van de inhuldiging van Willem-Alexander in 2013.

Het Koningslied

Toen op 19 april 2013 het Koningslied werd gepresenteerd door de componist John Ewbank kwam er vrij direct kritiek los, om te beginnen via Twitter. Het commentaar werd in verhevigde mate voortgezet in televisieprogramma’s, via de kranten, social media en Youtube. Al na enige dagen liet Ewbank weten zijn lied terug te trekken. Ook daarop werd weer volop gereageerd in de media. Uiteindelijk werd het lied toch ten gehore gebracht op 30 april.

Op verzoek van een aantal etnologische onderzoekers werd besloten een persdossier aan te leggen over dit onderwerp. Hierin zijn krantenartikelen, columns, cartoons en persiflages verzameld, naast gedownloade websites, Youtube-filmpjes en tweets. Het materiaal kan van pas komen bij eventueel toekomstig onderzoek naar bijvoorbeeld het moderne Nederlandse (volks)lied of sentimenten rondom het koningshuis.

Onbekend volksverhaal

Het tweede dossier gaat over de Friese prinses Fostedina. In 2014 kwam een aantal onderzoekers op het gebied van Orale Cultuur en Etnologie op het spoor van een voor hen vrij onbekend Nederlands volksverhaal. Het betrof een verhaal over Fostedina, de dochter van de Friese koning Radboud, en de herkomst van het Friese oorijzer. In eerste instantie kwamen de onderzoekers (Theo Meder, Genevieve Hudson en Marianne van Zuijlen) het volksverhaal tegen tijdens hun lezing van de Amerikaanse sprookjesbundel Dutch Fairy Tales (New York, 1918) door William Elliott Griffis.

Het verhaal bleek niet te zijn opgenomen in de Volkskundige Trefwoorden Catalogus (VTC) en ook in de via internet toegankelijke Volkskundige Trefwoorden Bank (VTB) zijn er geen verwijzingen naar het verhaal opgenomen. Zelfs de Nederlandse Volksverhalenbank noteert nul treffers.

Het dossier Fostedina

Er werd besloten om dit hiaat op te vullen door een dossier samen te stellen, in eerste instantie voor eigen gebruik. De verzameling bevat alle versies van het verhaal, gegevens over de betreffende auteurs, alsmede informatie over de Fostedina-opera die in het begin van de jaren vijftig in Friesland is opgevoerd. Alle gegevens zijn voor dit dossier bovendien verwerkt in een chronologisch overzicht.

De informatie uit dit dossier heeft inmiddels geleid tot een artikel in het digitale tijdschrift Vertelcultuur door Anne Langenberg, waarin ze uiteenzet wat de reden is dat het verhaal nooit werkelijk is doorgedrongen tot de Friese gemeenschap. Daarnaast is er nog een publicatie in voorbereiding voor het Nieuw Letterkundig Magazijn.

Het dossier Fostedina is kortgeleden overgedragen aan de afdeling Collecties en is in zowel analoog als digitaal formaat beschikbaar voor verder onderzoek.

 

________________________________________________________________

Een bijdrage van Diedrik van der Wal.

Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief (juni 2015) van het Meertens Instituut. Ook interesse in de nieuwsbrief? Klik hier voor meer informatie.

Afbeelding in kader: Fostedina in de Dutch Fairy Tales (1918) van William Elliot Griffis.

Foto bij tekst door Femke Niehof