Hoe kan AI bijdragen aan een gezonder debat?
Sinds corona lijkt de polarisatie op sociale media nog groter dan voorheen. Socialmediaplatforms hebben grote moeite om de stroom aan berichten op hun sites te modereren. Cedric Waterschoot ontwikkelt aan het Meertens Instituut daarom een automatische moderatietool.
door Mathilde Jansen
In zijn promotieonderzoek combineert Cedric Waterschoot, sinds september werkzaam aan het Meertens Instituut, de twee vakgebieden waarin hij is opgeleid: sociale wetenschappen en technologie. Hij onderzoekt hoe je computationele technieken in kunt zetten om publieke debatten zoals die over Zwarte Piet of over klimaatverandering beter te stroomlijnen.
Nu kunnen online platforms de moderatie van de reacties die ze binnenkrijgen amper meer aan, terwijl dat wel nodig is om de discussie niet uit de hand te laten lopen. Waterschoot heeft niet de illusie dat de moderatietool die het eindresultaat moet zijn van zijn promotieonderzoek, ook een einde kan maken aan de polarisatie. “Maar hopelijk kunnen we een effect sorteren door de polarisatie op een paar plaatsen op het internet minder vruchtbaar te maken.”
Toegang tot het debat
Eén van de proeftuinen voor zijn onderzoek is de nieuwssite nu.nl. Ook deze site krijgt dagelijks honderden reacties van lezers die nu door menselijke moderatoren bekeken worden. Samen met collega-onderzoekers werkt Waterschoot aan tools die een deel van het werk van die menselijke moderatoren uit handen kunnen nemen. Die tools zijn gebaseerd op kunstmatige intelligentie (AI).
Waterschoot ontwikkelt een computermodel dat in staat is om de meest constructieve bijdragen uit een discussie te halen. Het gaat dan om bijdragen die onder meer argumenten bevatten en die ook ingaan op andere reacties. Het computermodel moet die argumentatie en interactiviteit dus automatisch gaan herkennen. Als dat eenmaal lukt, willen de onderzoekers boven elke online discussie een samenvatting plaatsen waarin de meest constructieve bijdragen vastgepind zijn. “Op die manier krijgen lezers een gezonde toegang tot het debat: ze kunnen in één oogopslag zien wat er al gezegd is – zonder eerst tweehonderd reacties te moeten doorscrollen.”
Neus in de boeken
Om te zorgen dat het computermodel de argumenten in een debat herkent, begint Waterschoot altijd eerst met een uitgebreid literatuuronderzoek. Met zijn neus in de boeken dus. De eerste casestudy van zijn onderzoek ging over het Zwarte Piet-debat. Daarvoor was hij op het Meertens Instituut op de juiste plek, want daar is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. “Opvallend daarbij was dat je argumenten die in de wetenschappelijke literatuur veel voorkomen maar weinig terugziet op de sociale media.”
Daarbij is het natuurlijk zo dat de reacties op sociale media niet representatief zijn voor de gehele Nederlandse bevolking. Maar een deel van de internetgebruikers voelt zich geroepen om zijn mening te delen over Zwarte Piet of het Klimaat. “Meningen van mensen die niet reageren kunnen we natuurlijk niet weergeven in zo’n samenvatting. Toch willen we een zo genuanceerd mogelijk beeld geven, dus ook de stem van de minderheid in het debat laten zien.”
Niet zonder de mens
Waterschoot hoopt dat de tools die hij en zijn collega’s ontwikkelen uiteindelijk kunnen zorgen voor een gezonder debat. Toch gelooft hij niet dat deze tools alle polarisatie op de socialmediaplatforms tegen kunnen gaan. “Daarvoor is het probleem te diep geworteld. De sociale media hebben de deur geopend naar het actief uiten van je gedachten. Je ziet bovendien dat als platforms strenger worden, een deel van de gebruikers gewoon verhuist naar andere platforms. Dat gebeurde in januari dit jaar toen Twitter Trump blokkeerde wegens aanzetting tot geweld. Toen zag je een grote groep, waarschijnlijk Trump-aanhangers, overstappen naar de platformen Parler en Gab. Polariserende uitingen zullen er dus altijd zijn. Maar ons streven is om plekken te creëren waar we een objectieve weergave van nieuws hebben.”
Om dat te bereiken is een goeie samenwerking tussen kunstmatige intelligentie en menselijke moderatoren noodzakelijk, benadrukt de onderzoeker. Het is dus niet zo de tools die Waterschoot en collega’s ontwikkelen straks al het werk kunnen overnemen. De bijdragen die het computermodel selecteert moeten nog wel gecontroleerd worden. “Computationele systemen op social media hebben natuurlijk geen goede reputatie”, zegt Waterschoot, “dus menselijke moderatoren blijven nodig. Zeker in dit soort maatschappelijke discussies waarin het gaat om de nuance.”
Meer lezen?
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay