Oktober 2023: Ruik!
In Vroege Vogels gaan auteurs van de NeusWijzer Inger Leemans en Frank Bloem op geurenjacht buiten. NeusWijzer – Geuratlas van de Lage Landen heeft als doel mensen wijzer te maken over hun neus, want er zit veel wijsheid in ruiken.
Reuk is het meest ondergewaardeerde zintuig van de mens, maar het is zo’n rijk orgaan. Je kunt je neus ook trainen. Frank Bloem is geurkunstenaar en geeft als tips om de tijd te nemen om te ruiken. Geur verspreidt zich heel traag en komt ook traag tot je. Daarnaast kun je je geur ook thuis oefenen. Doe eens een geurspeurtocht door je eigen huis en tuin? Wat ruik je? Denk aan je kruidenkastje of gootsteenkastje. En ruik bewust: wat ruik je eigenlijk? Stop niet wanneer je een geur herkend hebt maar ga na waar je de geur nog meer ruikt, en waar je de geur ruikt. In je neus? In je voorhoofd? Je ruikt namelijk met alle holtes in je hoofd, niet enkel de neus.
De NeusWijzer neemt lezers mee in het geurlandschap van Nederland. Hoe ruiken wij als mensen en hoe ruiken de lage landen? Geur zit niet alleen in parfum maar is overal om ons heen. Inger Leemans is cultuurhistoricus en benadrukt het belang van geur. Het werkt als alarmsysteem (denk aan gas of bedorven voedsel), maar geur is ook sociaal. Het bindt ouder en kind en heeft een sterke relatie met emotie en herinnering. Veel mensen kunnen een herinnering makkelijker ophalen wanneer er een geur aan verbonden zit.
Helaas hebben we tegenwoordig maar weinig woorden voor geur. Vroeger hadden we er veel meer omdat we veel afhankelijker waren van onze neus om te overleven. Denk nogmaals aan bedorven voedsel bijvoorbeeld. Vanaf de 19e eeuw gingen we vieze geurtjes verbloemen met sterke parfums. De NeusWijzer bevat ook een lexicon om geurwoorden weer te gaan gebruiken, zo dient het boek als handvat om je reuk meer te gaan gebruiken.
Beluister het volledige fragment via NPO Radio 1 (22 oktober 2023).