14 februari 2024

Nieuw: De Volksverhalenbank van de Lage Landen

De Nederlandse Volksverhalenbank van het Meertens Instituut is vanaf heden verrijkt met de data van haar Vlaamse tegenhanger, de Vlaamse Volksverhalenbank. De nieuw gedoopte ‘Volksverhalenbank van de Lage Landen’ bevat nu zo’n 100.000 volksverhalen uit Nederland en Vlaanderen.

Samenvoeging volksverhalenbanken

In 1994 zette volksverhaalonderzoeker Theo Meder de Nederlandse Volksverhalenbank op, een online databank met verzamelingen van sagen, volksverhalen en andere mythes van de middeleeuwen tot nu. Geïnspireerd op de Nederlandse versie initieerde hoogleraar Stefaan Top (KU Leuven) een soortgelijke databank in Vlaanderen. De databases vertoonden veel gelijkenissen: beide leverden ze volksverhalen en metadata zoals plaats en tijd van vertellen, een korte samenvatting, trefwoorden, subgenre en regionale taal. Wel besloeg de Vlaamse bank een kortere tijdspanne, met sagen uit de periode van 1943 tot en met 2003.

Omdat het vak Volkskunde aan de KU Leuven ophield te bestaan, ontstond het idee om de Vlaamse versie onder te brengen bij het Meertens Instituut. Gezien de gelijkenissen tussen de twee databanken, is besloten ze samen te voegen. De twee gaan verder onder een nieuwe naam: Volksverhalenbank van de Lage Landen, beheerd door het Meertens Instituut. De bank bevat nu zo’n 100.000 verhalen!

Beeld: 'Voorbeeld van een heksenkrans', bij een oude sage (CBAK0382) over heksen
Beeld: ‘Voorbeeld van een heksenkrans’, bij een oude sage (CBAK0382) over heksen

In de database zijn traditionele verzamelingen te vinden van sagen, korte verhalen over het bovennatuurlijke. Ze gaan over spoken, weerwolven, kabouters, tovenaars, heksen, duivels, meerminnen, plaaggeesten, en nog meer wonderlijke figuren. De Nederlandse en de Vlaamse verhalenbanken bevatten soms ook geluidsopnames die zijn toegevoegd aan de betreffende verhalen. De database is makkelijk doorzoekbaar en bevat een schat aan informatie.

Internationale sagen-database

Net als de Nederlandse sagen, zullen ook de Vlaamse sagen binnenkort worden opgenomen in de internationale sagen-database ISEBEL, dat staat voor ‘Intelligent Search Engine for Belief Legends’. Binnenkort bevat deze zoekmachine, waarmee men in het Engels kan zoeken, sagen in de volgende talen: Nederlands, Fries, Vlaams, Duits, Deens en IJslands. Het gaat daarbij in totaal om zo’n 140.000 sagen.

Een screenshot van de nieuwe Volksverhalenbank van de Lage Landen
Een screenshot van de nieuwe Volksverhalenbank van de Lage Landen