Linguïstiek en Taalvariatie

De onderzoeksgroep Lingüistiek en Taalvariatie onderzoekt taal, taalvariatie en taalverandering in Nederland, evenals de Nederlandse talen in de wereld. Het taalkundige team combineert een veelvoud aan expertise op verschillende terreinen, zoals kwantitatieve en kwalitatieve sociolinguïstiek, dialectologie, formele linguïstiek, computationele linguïstiek en multimodale interactie. Bovendien hebben de onderzoekers specialistische kennis opgebouwd over de dynamiek van machtsverhoudingen tussen standaardtalen, niet-standaardvariëteiten en jongerentalen.

Centraal in het onderzoek staat de complexe interactie tussen identiteit, cultuur en diversiteit in het licht van (mondiale) maatschappelijke veranderingen. Onderzocht wordt hoe deze factoren van invloed zijn op de perceptie van talen en op het taalgebruik, de taalstructuur en taalvariatie in Nederland en andere gemeenschappen waar vormen van Nederlands wordt gesproken.

Verkennen van taalgrenzen

Een van de belangrijkste doelstellingen is om conventionele definities van taal op de proef te stellen. Vanuit dat oogpunt verkennen onze onderzoekers de concepten van taalgrenzen en nemen politieke, structurele en op identiteit gebaseerde dimensies van taalkundige diversiteit in overweging. Hoewel taalgrenzen vaak samenvallen met geografische regio’s, zijn ze steeds dynamischer en worden ze beïnvloed door factoren zoals migratie, kolonisatie en globalisering. De veelzijdigheid van het begrip “grens” is dan ook onderwerp van onderzoek, met aandacht voor meertalige gemeenschappen en dialectcontinuïteit.

Ons onderzoek verkent de structurele grenzen van taalsystemen, met speciale aandacht voor de grenzen van grammaticale variatie. We concentreren ons op verschillende aspecten van taal, zoals klankleer, woordvorming en zinsbouw, en onderzoeken hoe stabiliteit en flexibiliteit in grammatica’s samenhangen met de vorming van taalkundige identiteit.

Omdat taal sterk beïnvloed is door historische en politieke factoren, onderzoeken we bovendien hoe politieke grenzen taal (her)vormen en hoe gemeenschappen talen en taalgrenzen conceptualiseren. Door bij te dragen aan taalplanning en beleidsvorming voor politieke, onderwijs- en media-instanties heeft ons onderzoek ook een praktische, maatschappelijke waarde.

Taal en identiteit

Een ander belangrijk onderdeel van ons onderzoek is het begrip van hoe taal individuen helpt bij het vormgeven van hun identiteit. Taal fungeert als een markeerder van culturele identiteit, en ons onderzoek laat zien hoe linguïstische variatie wordt gebruikt om verbondenheid met specifieke gemeenschappen en sociale groepen uit te drukken.

Binnen ons team besteden we ook aandacht aan de taal van jongeren, met speciale nadruk op regionale en multi-etnische aspecten van dat taalgebruik, vooral in online sociale media-contexten.

Nieuwe perspectieven op taal

Ons onderzoek gaat zelfs verder dan menselijke taal: een relatief nieuw onderzoeksthema binnen de groep is de interactie tussen mensen en dieren (voornamelijk koeien en katten). In dit onderzoek benadrukken we de meerwaarde van het bestuderen van interactie buiten de traditionele taalgrenzen. Dit kan leiden tot nieuwe perspectieven op zowel de menselijke taal als de manier waarop mensen zich verhouden tot de dieren waarmee ze samenleven.

LiME

De onderzoeksgroep Linguïstiek en Taalvariatie-groep heeft ook een eigen website – LiME (Linguïstiek @ Meertens). Hier worden onder andere de doorlopende LiME-lezingen bijgehouden.

Onderzoeksoutput

De publicaties van de onderzoeksgroep Linguïstiek en Taalvariatie zijn terug te vinden op de KNAW PURE-pagina ‘Meertens Instituut – Variatielinguïstiek‘.