Zoeken
Gezocht op: zwarte piet
Onderzoek
Publicatie
De kleine Olympus
De ooievaar, de Kerstman, Klaas Vaak, Zwarte Piet, Vadertje Tijd. Fictieve figuren als deze spreken tot de verbeelding en maken deel uit van de rituelen van het dagelijks leven. Ze...
Publicatie
Sinterklaas verklaard
...waarin allerlei rituelen aan bod komen. John Helsloot, onderzoeker bij het Meertens Instituut, behandelt – niet zonder kritiek – de bijzondere betekenis van Zwarte Piet. Het boek sluit af met...
Onderzoeksproject
On/zichtbaarheid: kleurenblindheid ras en de kracht van beelden in Nederland
...van beelden in identiteitsconstructies in Nederland. Hij richt zich bijvoorbeeld op discussies rondom koloniale standbeelden zoals het voormalige Van Heutsz monument en voortdurende controverses rondom de figuur van Zwarte Piet....
Nieuws, Agenda & Artikelen
31-10-2012
Uitgelicht
Zwarte Piet: geen Afrikaanse slaaf maar een Saraceen?
...eerherstel wordt gevraagd, voor Jan Schenkman, de zwarte knecht, of mogelijk beiden. Onderzoekers van Zwarte Piet zijn het er over eens dat Zwarte Piet zich pas halverwege de twintigste eeuw...
05-11-2014
Uitgelicht
Zwarte Piet als kikker? Een heel andere Piet uit 1886
...dat echter in ieder geval na de Reformatie niet het geval (zie het artikel van Eugenie Boer in het dossier Zwarte Piet, blz. 4 en Frits Booy, Het verhaal van Zwarte Piet....
27-10-2011
Uitgelicht
De oudst bekende naam van Zwarte Piet: Pieter-mê-knecht (1850)
...bij dat de naam Piet oude papieren heeft. De combinatie ‘zwarte Piet’ trof Frits Booy voor het eerst aan in een prentenboek uit 1868. ‘Pieter’ vond Jef de Jager al...
26-11-2019
In de media
November 2019: Premier Rutte noemt Zwarte Piet-website van het Meertens Instituut in Tweede Kamer
Op de website van het Meertens Instituut staat een Zwarte Piet-FAQ: antwoorden op de meestgestelde vragen rondom de Zwarte Piet-traditie en -discussie. Premier Rutte noemde op 19 november ons onderzoek...
17-10-2019
In de media
September 2019: Sinterklaasjournaal zonder Zwarte Piet
De laatste Zwarte Piet is uit de draaiboeken voor de landelijke Sinterklaasintocht verwijderd, maakte de NTR bekend. In het jaarlijkse kinderprogramma, dat op 11 november weer begint, komen voortaan alleen nog...
Event
Discussie De toekomst van Zwarte Piet in de Amsterdamse Academische Club
...vraag: wat is de toekomst van Zwarte Piet? Op 28 november bespreekt een panel deskundigen de toekomst van Zwarte Piet onder de deskundige leiding van AAC-bestuurslid Christiaan Alberdingk Thijm. Panel:...
09-10-2018
In de media
Oktober 2018: Zwarte Piet is zich door de jaren heen blijven veranderen
Waar de figuur van Zwarte Piet vandaan komt, is volgens antropologen niet meer te achterhalen. De Zwarte Piet zoals we hem nu kennen werd geïntroduceerd in 1850. Van lief naar...
14-11-2019
In de media
November 2019: Stuttgarter Zeitung over Zwarte Piet
De Duitse krant Stuttgarter Zeitung doet verslag van de recente ontwikkelingen rondom Zwarte Piet in Nederland, zoals het verdwijnen van Zwarte Piet op tv. Onze antropoloog Markus Balkenhol geeft uitleg...
Event
Lezing John Helsloot: Sinterklaas & Zwarte Piet in Nederland
Lezingenreeks Van Valentijn tot Zwarte Piet – De oorsprong en functie van christelijke tradities rond heiligen. Meer informatie op de website van het Centrum voor de Studie van Christelijke Tradities....
04-12-2018
Nieuws
Vraag-en-antwoordpagina over Zwarte Piet
De controverse rond Zwarte Piet laat zien hoe eens schijnbaar triviale elementen uit de feestcultuur fundamentele vragen over democratie, gelijkheid, rechtsorde en identiteit kunnen oproepen. In de controverse worden steeds...
07-11-2014
Nieuws
Zwarte Piet als kikker? Een heel andere Piet uit 1886
Oud-medewerker John Helsloot kreeg een afbeelding van een Piet onder ogen uit 1886 die een geheel andere voorstelling geeft van de knecht van Sinterklaas. Geen Piet met ‘oud-Spaanse kledij’ of...
Event
Moving traditions: the story of Zwarte Piet
Een symposium van de UvA met lezingen van o.a. Markus Balkenhol en Irene Stengs....
18-11-2023
In de media
November 2023: Sinterklaas weer een tijd van plezier in plaats van strijd
...Zwarte Piet (KOZP) dit jaar opnieuw. Maar in de meeste plaatsen, op televisie en in winkels is Piet al een tijdje niet meer zwart. “Protesten tegen Zwarte Piet stammen al...
15-11-2019
In de media
November 2019: De Zwarte-Pietendiscussie gaat niet alleen om kleur
De Zwarte-Pietendiscussie gaat niet alleen over de kleur van Zwarte Piet, zegt antropoloog Markus Barkenhol van het Meertens Instituut. De onderliggende vraag is veel meer wat de identiteit van Nederland...
23-10-2013
Nieuws
Piet en Sint – veelgestelde vragen
In de discussie over Zwarte Piet worden regelmatig vragen opgeworpen over Zwarte Piet en Sinterklaas in heden en verleden. Op een aantal van die vragen wordt hieronder antwoord gegeven. Volg...
17-11-2015
Nieuws
Een Kerstman met een zwarte knecht
...van Jan Schenkman, waarin voor het eerst die andere geschenkenbrenger, Sint-Nicolaas, te zien is samen met een man met donkere huidskleur als knecht. Zie ook dossier: Zwarte Piet uit 2013...
24-06-2021
Uitgelicht
Hoe kan AI bijdragen aan een gezonder debat?
...sociale wetenschappen en technologie. Hij onderzoekt hoe je computationele technieken in kunt zetten om publieke debatten zoals die over Zwarte Piet of over klimaatverandering beter te stroomlijnen. Nu kunnen online...
01-12-2016
Uitgelicht
‘Ons onderzoek is urgenter dan ooit’
...ooit. “Je hoeft alleen maar Zwarte Piet te noemen om dat te begrijpen. Al in maart laaide in de media de discussie op of Piet zwart mag zijn of niet....
08-11-2018
Uitgelicht
Cultuur in een snelkookpan
...Piet, waarbij voorstanders vaak aandragen dat Zwarte Piet traditie is, terwijl Sinterklaas door de eeuwen heen lang niet altijd vergezeld ging van een knecht. Mensen vergeten of zien niet dat...
03-12-2019
In de media
November 2019: Immer Ärger mit dem Schwarzen Peter
De Neue Zürcher Zeitung uit Zwitserland besteedt veel aandacht aan de recente ontwikkelingen rondom de Zwarte Piet-discussie, zoals de actiegroep Kick Out Zwarte Piet en het besluit van de Nederlandse...
06-06-2014
Uitgelicht
Koloniaal verleden diep verankerd in het alledaagse leven
...dát de stilte. Dus niet dat er niet over gesproken werd, maar dat er op een bepaalde manier over gesproken werd.” Herstelbetalingen en Zwarte Piet Wat betekent dat voor de...
06-12-2023
In de media
December 2023: Kerst verkozen boven Sinterklaas in Limburg?
...en werd uit de etalages van de Bijenkorf gehaald. En al zijn er geen zwarte pieten meer, ook de roetveegpiet en zelfs de gewone piet zijn nog beladen. Er is...
02-04-2014
Uitgelicht
“Veel mensen zijn religieus zonder dat ze dat beseffen”
...denken. Net als hemoglobine, het eiwit dat bloed zijn rode kleur geeft. De metafoor van hemoglobine gebruik ik om te wijzen op de taaiheid van bepaalde culturele praktijken.” “Zwarte Piet...
31-10-2008
Nieuws
Terugblik op de open dag
...werden gegeven over onder andere kledingcodes, zwarte piet en sms-taal. Er was een beeldenspel waarbij men beelden uit de collectie van Sjef van den Bosch op de kaart van Nederland...
17-11-2008
Nieuws
Van Sinterklaas tot suikerfeest
...verschijningsvormen van de Sint: met en zonder kruis op zijn mijter en met en zonder Zwarte Piet met roe. Meer lezen over de reeks, over de 35 delen of over...
30-10-2009
Nieuws
Sinterklaas verklaard
...van de aktiviteiten is de lezingencyclus Sinterklaas Verklaard in de maand november. Op 29 november houdt John Helsloot van het Meertens Instituut de lezing Is Zwarte Piet uit te leggen?...
06-01-2009
Nieuws
Alledaagse mythologie
Wat hebben de ooievaar, de Kerstman, Klaas Vaak, Zwarte Piet en Vadertje Tijd met elkaar gemeen? Het zijn figuren die iedereen wel kent, maar die tegelijkertijd met mythen omhuld zijn....
10-12-2013
Nieuws
Nieuwsbrief december 2013
...eeuwenoud handgeschreven boek en een antwoord op de vraag: Heeft de discussie over Zwarte Piet verandering teweeggebracht? Lees hier de nieuwsbrief van december of meld u aan voor de nieuwsbrief....
07-11-2011
Nieuws
Nieuwsbrief november 2011
In de nieuwsbrief van november gaat John Helsloot op zoek naar de oudst bekende naam van Zwarte Piet. Verder o.a. aandacht voor de nieuw verworven collectie volksverhalen van Jacques Sinninghe,...
22-11-2023
In de media
November 2023: Gedichten en surprises belangrijk voor het Sinterklaasfeest
...karikatuur Zwarte Piet moest worden omgeschminkt tot een minder pijnlijke, minder uitsluitende variant,” zegt Linnemann, “maar als mensen beginnen over de ‘tijdrovende’ en ‘onnodige’ traditie van surprises, dan trek ik...
02-11-2012
Nieuws
Nieuwsbrief november 2012
In de nieuwsbrief van november een artikel van John Helsloot over de herkomst van Zwarte Piet, als reactie op een stuk van Henk van Benthem in de glossy Sint. Verder...
17-10-2019
In de media
September 2019: Genderneutraal speelgoed?
...hevig bij dit soort thema’s, zoals bij meer cultuurtradities die veranderen. Kijk naar Zwarte Piet, of neem de discussie rond het vuurwerk." Lees verder in het AD. Foto: Simone Wolff...
Event
Lezing: Gewoon ‘onze’ feesten vieren mag ook al niet meer
Gewoon ‘onze’ feesten vieren mag ook al niet meer – Publiekslezing met open discussie 12 februari 2020 met Irene Stengs en Casper van Dorp De kerststol is feeststol geworden, Zwarte...
24-02-2020
In de media
Februari 2020: Schrappen naam ‘carnaval’ op basisschool
...de emoties over feesten en gebruiken die worden afgepakt door 'anderen'. "De emoties rond zwarte piet, of meer recent, de discussie over de moorkop zijn daar voorbeelden van. Niemand staat...
28-03-2007
Nieuws
De geschiedenis herhaalt zich
...talige routines van het type “Hoe laat is het?” “Het is drie uur” in plaats van “Drie uur” of “Piet kan niet komen omdat hij ziek is” in plaats van...
Algemeen
Vragen uit de samenleving
...vaker terug. Op deze pagina beantwoorden we enkele van de veelgestelde vragen gerelateerd aan de onderzoeksgebieden van het Meertens Instituut. Vragen over Zwarte Piet Bekijk hier een overzicht met antwoorden...
Overig
Vragen over Zwarte Piet
...deze terugkomende vragen en de grotere onderwerpen waaraan zij raken. Sinds wanneer bestaat de controverse rondom Zwarte Piet? De kritiek op de figuur van Zwarte Piet bestaat al minstens sinds...
December 2013: Heeft de discussie over Zwarte Piet verandering teweeggebracht?
...verduren toen ze zich anti-Zwarte Piet toonde. Zelfs cabaretier Erik van Muiswinkel, die de hoofd-Piet op televisie speelt, is zich ervan bewust geworden dat aan Zwarte Piet wel wat mag...
11 juli: Valsemunterij met de ‘anti-Zwarte Pietlobby’
De reactie van Jan Jaap de Ruiter, een respectabele columnist en academicus, op de recente kritische rechterlijke uitspraak over Zwarte Piet spreekt boekdelen. De Ruiter breekt een lans voor het...
Oktober 2017: Experimenteren met Zwarte Piet
...Markus Balkenhol, onderzoeker aan het Meertens Instituut, in de Zwarte-Pietendiscussie. Kijk voor het volledige gesprek naar Een Vandaag van 5 oktober. Foto via Flickr.com, Sinterklaas door Floris Looijesteijn (CC BY 2.0)...
18 oktober 2014: Zwarte Piet heeft z’n glans verloren
De argumenten zijn al uitentreuren uitgewisseld en toch is de discussie nog lang niet uitgewoed. Maar heeft het zwartepietendebat het afgelopen jaar ook iets opgeleverd? En waar loopt het op...
17 november 2011: Lezing over tradities, Sinterklaas en Zwarte Piet
Lezing Yolande Jansen, PhD aan de Afdeling Wijsbegeerte van de Universiteit van Amsterdam. Zij zal in gesprek gaan met John Helsloot, etnoloog aan het Meertens Instituut. Plaats: Spinhuis, Oudezijds Achterburgwal...
29 november 2011: Zwarte Piet: Innocence? or Racism?
Lezing en discussie, met John Helsloot Plaats: CREA, Amsterdam Tijd: 20.00 uur Meer informatie...
19 november 2010: Een feestelijke samenzwering
...rondom Zwarte Piet. Het verhaal was dat Piet zwart was vanwege de roet. Dan denk ik, waarom niet een witte man met roetvegen als Zwarte Piet? Nu is Zwarte Piet...
Helsloot, J.I.A.
...19). Wat was de code van de eerste Zwarte Piet (1850)? Amsterdam, Open Dag Meertens Instituut. Helsloot, J.I.A. (2008, november 11). Betekenissen van Zwarte Piet. Eindhoven, Zwarte Piet of niet?...
Helsloot, J.I.A.
...Piet: een meerduidige figuur. Amsterdam, Studievereniging Sociologisch Epicentrum UvA. Helsloot, J.I.A. (2011, november 29). Why has Sinterklaas a black sidekick in the Netherlands? Amsterdam, Crea Debat Zwarte Piet: Innocence? or...
Sinterklaas
...gehad. Een voorbeeld daarvan is ook de naam van Zwarte Piet die als enige naam voor de knecht gaat gelden, terwijl er tot dan toe allerlei regionale benamingen in gebruik...
December 2011: Sinterklaas versus Kerstman
...of boemannen die daarbij hoorden, verdwenen ook. In Nederland verscheen nu op het sinterklaasfeest een burgerlijke (strenge, rechtvaardige, alwetende) Sint (gekleed in een bisschopsjas) met zijn knecht Zwarte Piet. In...
Helsloot, J.I.A.
...41(1), 137-146. Helsloot, J.I.A. (2012). Zwarte Piet and Cultural Aphasia in the Netherlands. Quotidian. Journal for the Study of Everyday Life, 3, 1-20. WETENSCHAPPELIJKE ARTIKEL IN BUNDEL Helsloot, J.I.A. (2012). Sinterklaas,...
11 juni 2014: ‘Geforceerde nieuwe Piet gedoemd te mislukken’
Hij heeft zijn oorbellen afgedaan, een stijltang door zijn haren gehaald en zijn lippen wat minder rood gestift. Maar de nieuwe Zwarte Piet is nog steeds zwart. Peter Jan Margry...
26 en 27 november: Tentoonstelling en Debat ‘Zwart van Roet’
...een debat plaats over Zwarte Piet waarin zowel liefhebbers als critici aan bod komen. John Helsloot, onderzoeker aan het Meertens Instituut neemt deel aan het debat. Zwart van Roet biedt een platform...
Helsloot, J.I.A.
...Gulle Gevers. Sinterklaas- en Sint-Maartensgebruiken: een grenzeloos verhaal. • Helsloot, J.I.A. (2009, november 29). Is Zwarte Piet uit te leggen? Utrecht, Lezingencyclus Sinterklaas Verklaard Museum Catharijneconvent. NIET-WETENSCHAPPELIJKE PUBLICATIE • Helsloot,...
Helsloot, J.I.A.
Output 2007 WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN BUNDEL Helsloot, J.I.A. (2007) ‘‘Zwarte Piet: een icoon onverenigbaar met Santa Claus’.’ In: Joris van Eijnatten & Fred van Lieburg & Hans de Waardt [red.]...
November 2010: Wanneer kwam Sinterklaas voor het eerst met de stoomboot in Nederland aan? En wanneer hield hij zijn eerste intocht?
Wanneer kwam Sinterklaas voor het eerst met de stoomboot in Nederland aan? En wanneer hield hij zijn eerste intocht? Het idee om een echte Sinterklaas en Zwarte Piet(en) in een...
4 december 2008
...Piet is dezer dagen aanleiding voor discussie. Sommigen spreken van een racistisch fenomeen, anderen zijn van mening dat Zwarte Piet zonder twijfel bij de Nederlandse cultuur hoort. We zijn ook...
19 oktober 2008
...Talige kenmerken van etnisch Nederlands Ariën van Wijngaarden 15.30 ‘Wat was de code van de eerste Zwarte Piet (1850)?’ John Helsloot 16.00 ‘Niet w88, gwn ff lkkr tsille op het...
29 november 2009
Lezing John Helsloot: Is Zwarte Piet uit te leggen? Plaats: Museum Catharijneconvent Utrecht Tijd: 13.30 – 14.30 Meer informatie: www.sintnicolaasopbezoek.nl/activiteiten/...
Nieuw in de collectie: Boeken over Nederland
...Colleen Geske, Stuff Dutch people like In dit boekje wordt getracht in korte artikelen en steekwoorden een beeld te geven van de cultuur van Nederland. Van hagelslag, drie zoenen, Zwarte...
Activiteiten Etnologie
...235-246. (Musik-Kultur-Gender, nr. 3) Helsloot, J.I.A. (2007) ‘‘Zwarte Piet: een icoon onverenigbaar met Santa Claus’.’ In: Joris van Eijnatten & Fred van Lieburg & Hans de Waardt [red.] Heiligen of...
Projecten Etnologie
...de (feest)dagen ‘in het teken van’ een bepaald idee of ideaal (zoals moederdag, dierendag) en anderzijds feesten waarbij figuren uit de pedagogische ‘lagere mythologie van de burgerij’ (paashaas, Zwarte Piet,...
Communicatie
...kledingcodes, zwarte piet en sms-taal. Er was een beeldenspel waarbij men beelden uit de collectie van Sjef van den Bosch op de kaart van Nederland moest plaatsen. Tevens kon men...
Elpers, S.
...van het boek Sinterklaas und Zwarte Piet in Blomberg/Lippe. Integration, Gestaltung und Wandel des niederländischen Nikolausbrauches]. Rheinisch-Westfälische Zeitschrift für Volkskunde, 259-260. REDACTIE TIJDSCHRIFT Quotidian. Journal for the Study of Everyday...
Activiteiten Nederlandse Etnologie
...the Context of Municipal Subvention. The Case of the Annual St Nicholas Parade in the Netherlands. Traditiones, 41(1), 137-146. Helsloot, J.I.A. (2012). Zwarte Piet and Cultural Aphasia in the Netherlands....
Lezingen 2002
...voorzetsel. Meertens Instituut, Amsterdam, 25-04-2002. Helsloot, J.I.A. Zwarte Piet en zijn verdriet. Ritueel en visuele cultuur in Nederland rond het midden van de 19e eeuw. Vrije Universiteit, Amsterdam, 21-10-2002....
Lezingen 2004
...Paashaas en Co. in Nederland. Alledaagse mythologie en feestcultuur, Meertens Instituut, Amsterdam, 10-12-2004. (Historische feestcultuur in Nederland). 'Sint Niklaas onttrekt zich niet'. Over het verdriet van de eerste 'Zwarte Piet'....
Helsloot, J.I.A.
Output 2006 WETENSCHAPPELIJKE ARTIKELEN IN TIJDSCHRIFT Helsloot, J.I.A. (2006) ‘Sich verkleiden in der niederländischen Festkultur. Der Fall des "Zwarte Piet".’ Rheinisches Jahrbuch für Volkskunde 26, 137-153. (Historische feestcultuur in Nederland)...
Activiteiten Etnologie
...Pierlala: Straatliederen uit het geheugen van Nederland (Amsterdam: Bert Bakker, 2006), 346 pp. Helsloot, J.I.A. (2006) ‘Sich verkleiden in der niederländischen Festkultur. Der Fall des "Zwarte Piet".’ Rheinisches Jahrbuch für...
Projecten Etnologie
...en anderzijds feesten waarbij figuren uit de pedagogische 'lagere mythologie van de burgerij' (paashaas, Zwarte Piet, kerstman) een rol spelen. Resultaten in 2006: 2 artikelen, 2 lezingen. Medewerkers: J.I.A Helsoot ...
Nieuw in de collectie: woordenboeken
...nooit gebruikt. 125 jaar na dato zijn de bouwstoffen door Piet Vos grondig omgewerkt tot het Oud-Gemerts woordenboek. Dit beschrijft in 450 pagina’s de woordenschat van een dialect van lang...
Vraag van december 2015: Over vieze sinterklaasliedjes
...Piet kwam kijken, Met 'n stuk papier, En hij zei heel zachtjes: "O, wat stinkt het hier! Bestaan er meer van zulke liedjes? Wat is de oudste? Vraagt mevr. F....